KÖSTENCĬ OVİDİUS ÜNİVERSİTESĬNDE KONFERANS
Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ ve Köstencĭ Ovidius Üniversitesĭ’n Tarih ve Siyasi Bilimler Bölümĭ “18 Mayıs Mamet künĭ” konulı konferansı 15 Mayıs Şarşembĭ künĭ tertĭpledĭler. Şehitlerĭmĭzĭn anısına bĭr dakkalık saygı türĭşĭ man, Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ’nĭñ başkanı müh. Celil Eserghep bey men Tarih ve Siyasi Bilimler Bölümĭn dekanı doç.dr. Emanuel Plopeanu beylerĭn aşılış konuşmaları man başlagan konferans, Dr. Aledin Amet ve drd. Metin Omer beylerĭn 18 Mayıs akkında sunumları man devam ettĭ. Artından konuşmaçılarga konferansta azır tabılgan davetlĭler sorılar ilettĭler.
Metin Omer, Ankara Hacettepe Üniversĭtesĭn’de Tarih bĭlĭmlerĭ dalında doktorasın azırlemektedĭr, ve bo münasebetmen, 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar halkın sürgünĭne dayır bĭr konferans tuttı. “Kırım Tatar milliy kurtuluş hareketĭn tarihĭ, Kırım Tatarların devletĭ bolgan Kırım Hanlıgınıñ 1783’te ortadan kaldırılması man başladı. 13 Aralık 1917, Kırım Tatar Milliy Kurultayı Kırım Demokratik Cumhuriyetĭnĭñ ilân etken kündĭr” dep bĭldĭrĭsĭn başladı Metin Omer kardaşımız. Artından sürgünĭn kronoloji tarihlerĭn anlatmaga devam ettĭ: “Ekim 1941 – Ekĭncĭ Dünya Savaşı sırasında Alman ordularınıñ Kırım’ga kırışınden sonra sürgün planları yapılmaga başlagandır ve bütĭn Kırım’ın işgalı Temmuz 1942’de tamamlangandır. 10 Nisan 1944 – Kırım’ın Soviyet hakimiyetĭne geştĭ, devamında 18 Mayıs 1944 – Kırım Tatarlarınıň vatanlarından sürgün edĭlmesĭ, bĭr gece’de bütĭn halkımız ballar, kartlar, analar epsĭ aywan vagonlarına yüklenĭp, Siberiye’ga, Orta Asya şollerĭne sürgün etĭldĭ.
20 Temmuz 1944 tarihĭ, Kırım’dan sürgün edĭlmesĭ unutulgan Arabat köyĭn’dekĭ bütĭn Kırım Tatarların eskĭ bĭr gemĭnĭň ĭşĭne totırıp denĭzĭn en derĭn yerĭne ambar kapıların aşıp gemĭnĭn batırılgan kündĭr” dep hatırlatkandır.
“18 Mayıs 1944’te Stalin tarafından yapılgan cinayet neticesĭnde bĭzĭm milletĭmĭz tamamı man yeryüzünden yok bolma tehlikesĭ karşısında kalgan edĭ. Yakın 238.500 Kırım Tatarı sügün etĭldĭ. Onların köbĭsĭ aşlık’tan em susuzlıktan öldĭler”, dedĭ. Sürgünden yakın dört sene geşken sonra, 26 Kasım 1948 sürgün edĭlgen Kırım Tatarların vatanlarından ebedi vatanga gerĭ haytma hakları bolmaganın köstergen kararnamenĭ şıkmasınıñ aşıkladı. Sürgünĭn ilk 5 sene geşken sonra vefat etken Kırım Tatar halkın oranı yakın %30 edĭ. Metin beyĭn konuşmasıman bĭrlĭkte slayit kösterĭlerĭnde, Vatan Kırım’ga kaytıp kelgen ve sürgün anıların anlatkan soydaşlarımız man röportajlar’da kösterdĭ.
Ekĭncĭ konuşmacı ise, eskĭ milletvekilĭmĭz ve şĭmdĭgĭ Devlet Sekreter Yardımcısı Dr. Aledin Amet, “1989 dan sonra Kırım Tatar halkın sürgün bĭlgĭlerĭ nasıl yansıtılganın” sundı. Romanya Parlamentosında 1990’dan sonra Prof. Dr. Tasin Gemil, Sali Nejat eskĭ milletvekillerĭmĭz er sene 18 Mayıs’ta Parlamentoda tanıttılar. 24 Haziran 2008’de Romanya’da yaşagan Kırım Tatarlar üşĭn tarihĭ bĭr kün bolgandır, o zaman milletvekilĭ bolgan Aledin Amet bey, Parlamento’da 200 den fazla soydaş katılımı man, 18 Mayıs 1944, sürgünĭne dayır konuşma yaptı. Onıñ konuşmasınıñ artından Milletvekiller Odasın başkanı Bogdan Olteanu bey, şĭmdĭgĭ RMTTDB başkanımız Milletvekilĭ Celil Eserghep bey de söz aldılar. “Tatar bolganım üşĭn ve Romanya vatandaşı bolganım üşĭn gurur tuwyaman. Bo münasebetmen Romanya devletĭne teşekürlerĭm sunaman çünkĭ, mında yaşagan Tatarlarga önemlĭ bĭr kanun Aledin Amet milletvekilĭ teklifĭ men şĭkkandır. O kanun: 13 Aralık Romanya’da yaşagan Tatarların künĭ’dĭr. Bonday kanundünyanın bĭr yerĭnde yoktır ve bo sebepten Romanya Cumhuriyetĭne minnettarımdır” Celil Esergehp bey dedĭ. O anlamlı künĭn devamında, Parlamento’da milletvekillerĭn grupların başkanları’da sıra man şıgıp konuşmalar yaptılar, artından tüm milletvekiller Romanya’da yaşagan Tatarlar’ga saygı kösterĭp güven oyı berdĭler. Konışmasın devamında, “Asıl sürgün yaşagan köp kĭymetlĭ soydaşlarımız Kırım’ga kaytıp keldĭler ve canıdan Vatan yapmaga başladılar. Kırım Vatanımıznı aydınlık künlerge şıgarmak borcımızdır. Numan Çelebi Cihanlar, İsmail Gaspıralılar, Abdulcemil Kırımoğlular ve taa saymagan şahsiyetler yetĭştĭrmelĭmĭz ke Kırım, bo asıl topraklar, öz sahıbı men yaşasın. Tĭlĭmĭznĭ ve milliy kimlĭgĭmĭznĭ meydanga ketĭrgen özellĭklerĭmĭznĭn kaybetmemelĭmĭz bolarnı devamlı yaşatmamız kerek. Diasporada yaşagan bĭzler, kurganımız dernekler sayesĭnde bar bolganımıznı kösterdĭk, sesĭmĭznĭ tüydırdık ”dep, Aledin Amet bey konuşmasında bo önemlĭ bĭlgĭlerĭn berdĭ.
RMTTDB’nĭñ üyelerĭnden başka T.C. Köstencĭ Muavin Konsolosı Özgen Topçu, Rus Federasyonı Köstencĭ Muavin Konsolosı Vitali German, Mangalia Callatis Arkeoloji Müzesĭ Müdürĭ Sorin Marcel Colesniuc yanı sıra bo faaliyette hazır bulundular.
18 Mayıs Milli matem künĭdĭr. O kün Tatarlık üşĭn tarihte kara bĭr sayfa yazılgandır. Er sene 18 Mayıs’ta sürgün neticesĭnde kurban bolgan insanlarımıznın anımak man beraber, halkımıznın bĭrlĭgĭ, öz milliy ve insan hakları üşĭn sonına kadar hareket etmege hazır bolganımıznı köstermek kerek.
TEKİRGÖL
Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ’nĭñ Tekirgöl Şubesĭ Tataraların Matem künĭ konulı faaliyetnĭ Tekirgöl Camĭsĭnde 17 Mayıs 2013 Cuma künĭ tertĭpledĭ. Cuma namazından ewwel prof. Nihat Osman Matem künĭñ anlamı akkında bazı bĭlgĭler berdĭ.
RMTTDB’nĭñ Tekirgöl Şubesĭ başkanı Duagi Nail’ın aşıklamasına köre, bo faaliyette Tekirgöl cemaatĭ yanı sıra Cadar Avamil men Nagi Isleam beyler tabıldılar. Karamer Köyĭnde tuwgan Cadar Avamil 6 Mayıs 1922 tarihĭnde Tekirgöl’ge köşkendĭr. Cadar Avamil 2-ncĭ Dünya marebesĭnde dört sene mücadele etkendĭr ve Kral Mihai tarafından ödül kabul etkendĭr. Nagi Isleam ise, 19 Eylül 1932 senesĭnde tuwgan, saldırı ve savaş pilotı görevĭnde tabılıp, 19 Eylül 1931 senesĭnde geşĭrgen kazadan soñra ordudan emeklĭ boldı ve mühendis gibĭ 20 sene şalışmaga devam etkendĭr.
MECİDİYE
Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ’nĭñ Mecidiye Şubesĭ Mecidiye Abdulmecid Camĭsĭnde Tatarların Matem künĭñ münasebetĭ men bĭr anma törenĭ tertĭpledĭ. İmamların okıdıgı Kur’an Kerim men başlagan faaliyet, Köstencĭ Vali yardımcısı İuksel Selamet men Romanya Hükümetĭñ Etnik Ĭlĭşkĭler Departmanı devlet sekreter yardımcısı Aledin Amet’ĭn konuşmaları man devam ettĭ. Artından üyle namazı kılındı ve imamların etken duası man faaliyet sona erdĭ.
EFORİE NORD
Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ’nĭñ Eforie Nord Şubesĭ Kasaba Camĭsĭnde Tatarların Matem künĭñ anıldı. İmam Revin Musledin okıdıgı Kur’an Kerim başlagan faaliyet, kendĭsĭn hunbede bergen 18 Mayıs 1944 akkında bazı bĭlgĭler men devam ettĭ. Faaliyet soñında bütün cemat şehitlerĭmĭge dua etkendĭr.
KÖSTENCĬ
Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ’nĭñ Köstencĭ Şubesĭ men Romanya Müslümanları Müftülĭgĭ Köstencĭ’dekĭ Kral, Hunkar, Tomis Nord, Coiciu, Kumluk, Anadolu ve Palazu Mare Camĭlerĭnde 18 Mayıs Matem künĭñ münasebetĭ men anma törenlerĭ tertĭpledĭler. İmamların okıdıgı Kur’an Kerim men başlagan faaliyetler, RMTTDB’nĭñ temsilcĭlerĭñ 18 Mayıs Matem künĭñ akkında konuşmalar man devam ettĭ. Artından üyle namazı kılındı ve imamların etken duasıman faaliyetler tamamlandı.
BÜKREŞ
Romanya Müslüman Tatar Türklerĭ Demokrat Bĭrlĭğĭ’nĭñ Bükreş Şubesĭ 18 Mayıs Matem künĭñ münasebetĭ men bĭr anma törenĭ tertĭpledĭ. Bükreş İmamı Osman Aziz’ın Kur’an Kerim okıması man başlagan faaliyet, prof. dr. Tasin Cemil, Mustafa Memet ve prof. Kıyasedin Uteu’ın 18 Mayıs Matem künĭñ akkında konuşmalar man devam ettĭ. Bo faaliyette RMTTDB’nĭñ Bükreş Şubesĭ başkanı Dr. Metküre Gafar ve köp sayıda üyeler katılgandır.
